Is LEGO de toekomst van het basisonderwijs?

Door de snelle technologieën en innovaties is ook het onderwijs steeds vaker in het nieuws. Een grote groep is bang dat robots slimmer als de mens worden en dit zou negatieve gevolgen kunnen hebben op de samenleving. Moet de poppenhoek daarom worden vervangen door een techniekhoek met daarin tablets, robots en arduino’s?

SaxionSaxion is een hogeschool met vestigingen in Enschede, Deventer en Apeldoorn met zo'n 100 HBO-opleidingen en meer dan 25.000 studenten.We hebben daar al veel over geschreven en zelfs een compleet RUSH Magazine over gemaakt. En sindsdien zijn er al weer een heleboel nieuwe ontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld het Saxion LEGO Education Innovation Studio in Enschede. In september opende Hogeschool Saxion het nieuwe Edith Stein gebouw dat onderdak biedt aan de Pabo, verschillende technische labs en Saxion Lego Education Innovation Studio. Dat is een aparte tak van Saxion dat bestaat uit een team van onderwijskundigen, ontwikkelaars en onderzoekers. Samen proberen ze programma’s te ontwikkelen voor het primaire onderwijs, voorgezet onderwijs, ROC’s en docenten die inspelen op de veranderende maatschappij.

Techniek intrigeren in bestaande lesprogramma

Jeff de Ruyter, projectleider van Saxion LEGO ontvangt ons in een soort van lokaal, maar dan zonder vaste tafels en stoelen, waar normaal gesproken ook de leerlingen en leerkrachten kennis maken met Saxion LEGO.

Volgens de Ruyter mag het duidelijk zijn dat de wereld aan het veranderen is. Als voorbeeld geeft hij zijn dochtertje van twee jaar oud dat in de woonkamer met haar vinger op het beeldscherm probeert te swipen naar een andere zender. “We krijgen te maken met generatie die al veel verder met techniek dan ons is”, laat de Ruyter weten. Waar eerder het beeld van techniek gelijk stond aan het beeld van elektriciens en automonteurs, maakt techniek momenteel zijn intrede in bijna elke sector.

De overheid heeft daarom onder de naam van het ‘Techniekpact 2020‘ besloten dat het primaire onderwijs in 2020 wetenschap en techniek moet hebben toegevoegd in het vakkenpakket. Hiermee moet een nieuwe generatie voorbereid worden op een samenleving die grotendeels ‘draait op en om technologie’. In combinatie met de vraag die Saxion in 2014 kreeg van LEGO om samen te werken aan een nieuw concept werd uiteindelijk Saxion LEGO studio geboren.

De Ruyter legt uit dat bij het integreren van technologie in het bestaande onderwijs een grote valkuil ligt. Scholen denken namelijk al snel: ‘We kopen zo’n doosje met LEGO en een paar handleidingen en we voldoen aan de norm’, want ‘we moeten al zoveel’.

“Tablet voegt niet perse iets toe”

Terwijl we aan een tafel zitten met een opstaande rand, een tekening van een weg met bochten en een robotauto die om de paar minuten een raar geluidje maakt, vertelt de Ruyter hoe Saxion LEGO Studio de scholen daarom zo goed mogelijk probeert voor te bereiden.

Bij Saxion LEGO draait het ten eerste niet om het laten spelen van de kinderen met robots. Wat is het extra van zo'n tablet, wanneer deze slechts de tekst uit het boek nu op een scherm laat zien? - Jeff de Ruyter Deel deze quote Net zoals het voorbereiden van een nieuwe generatie ook niet gaat lukken met alleen het vervangen van boeken door tablets laat de Ruyter weten: “Wat is het extra van zo’n tablet, wanneer deze slechts de tekst uit het boek nu op een scherm laat zien?” Ook is Saxion LEGO geen evenementenbureau, hoewel het wel wedstrijden als bijvoorbeeld de First Lego League, RED Engineers Challange en Weekend van de Wetenschap organiseert. Het moet volgens de Ruyter niet zo zijn dat de klas een paar keer per jaar leuk met LEGO komt spelen en dan vervolgens voor de inspectie het onderwerp techniek en wetenschap afvinkt.

Scholen moeten volgens de Ruyter juist de manier van lesgeven gaan veranderen. In plaats van wetenschap en techniek als nieuw vak te integreren kan deze namelijk prima in de bestaande vakken toegevoegd worden. Saxion LEGO probeert dit aan het basisonderwijs te laten zien door diverse lesmodules aan te bieden waarbij het Onderzoekend en Ontwerpend Leren (OOL) voorop staat.

Onderoekend en Ontwerpend Leren (OOL)

Bij Onderzoekend en Ontwerpend Leren draait het om samenwerken, structureren, analyseren en kritische problemen oplossen. De Ruyter geeft als voorbeeld een vraagstuk dat draait om het bedenken van een oplossing om van de ene kant van het water naar de andere kant van het water te komen. Kinderen van vijf jaar oud zijn op de top van hun creatieve kunnen en bedenken talloze (onrealistische) ideeën. Een volwassene denkt alleen nog maar: een brug.

Juist die creativiteit en kritisch denken moet volgens de Ruyter gestimuleerd worden. Leraren moeten niet alleen meer zenden en leerlingen laten absorberen, leerlingen moet juist weer uitgedaagd worden.

In de Studio wordt dit gedaan door middel van producten van LEGO. Leerlingen moeten bijvoorbeeld kleine robotauto’s in elkaar zetten en deze daarna zo programmeren dat ze over een parcours heen rijden. Hierbij komen ze problemen tegen waarop de leraar misschien niet zo snel een antwoord heeft.

Daarmee wil de Ruyter laten zien dat de nieuwe generatie al veel bekender is met technologie dan dat leraren dat nu zijn. Dit is echter niet erg, maar daar moeten leraren hun lessen wel op aan kunnen passen. In de toekomst zal dit alleen nog maar vaker voorkomen omdat leerlingen door middel van de online wereld zichzelf kunnen onderwijzen.

Bij Onderzoekend en Ontwerpend Leren draait het dan ook niet om een vraagstuk te behandelen waarop slechts een enkel antwoord goed is. De Ruyter legt dit uit aan de hand van een voorbeeld waarbij de deelnemers precies hetzelfde aantal LEGO-blokjes krijgen. Wanneer er wordt gevraagd om er een eend van te maken, komt het zelfs in de grootste groepen maar enkel voor dat iemand hetzelfde eendje als iemand ander heeft gemaakt.

Leraren moeten kunnen inspelen op het feit dat er geen standaard antwoord is, maar zich meer kunnen profileren als een coach die in staat is om kritische vragen te stellen en de leerlingen te begeleiden in het ontdekken van de wereld waarin technologie een grote rol speelt. Bij Onderzoekend en Ontwerpend Leren zijn er namelijk wel honderdduizend verschillende oplossingen mogelijk waarop je een robotauto een parcours kan laten rijden.

Aandacht niet op leerling, maar op leerkracht

Volgens de Ruyter hoeft de poppenhoek dus niet vervangen te worden door een techniekhoek met daarin tablets, arduino’s en robots maar gaat het om de manier waarop de leerlingen les wordt gegeven. De aandacht moet dan ook voornamelijk uit gaan naar de leerkrachten. Zij moeten de leerlingen kunnen uitdagen door middel van bijvoorbeeld het werken in thema’s waarin leerlingen op verschillende niveaus worden uitgedaagd.

Pablo leerlingen leren nu bijvoorbeeld wel om te programmeren, maar daar draait het niet om. De workshops en trainingen gaan over het inzicht dat je nodig hebt om te kunnen programmeren.

Het doel van Saxion LEGO Education is dan ook niet om de LEGO-pakketen aan scholen te verkopen benadrukt de Ruyter nog eens. Het LEGO-lesmateriaal is slechts een middel, dat gebruikt wordt om het onderwijs op een andere manier vorm te geven. Hiervoor kan ook een ander pakket van een andere producent gebruikt worden.

“Want”, zegt de Ruyter: “Ook al ontwikkel je nog zo’n mooi en perfect product, als de leraar niet getraind en begeleid is in hoe er les mee dient te worden gegeven, dan kan het product nog steeds volledig verkeerd gebruikt worden en al zijn waarde verliezen.”