Een krachtige zonnestorm zorgde ervoor dat de Amerikanen tijdens de Koude Oorlog zich begonnen voor te bereiden op een aanval op de Sovjet-Unie.
De Amerikaanse luchtmacht begon zich op 23 mei 1967 voor te bereiden op een oorlog, omdat ze dachten dat de Sovjet-Unie een aantal Amerikaanse surveillanceradars had geblokkeerd. De VS beschikte over radarinstallaties van het Ballistic Missile Early Warning System, het netwerk dat tijdig een Russische raketaanval moest signaleren, en die satellieten gingen plots op zwart.
Uiteindelijk waren militaire weermannen en vrouwen er op tijd bij en konden ze de storing door een zonnestorm verklaren, blijkt uit onderzoek. “Als we niet zo vroeg in zonne- en geomagnetische storm waarnemingen en voorspellingen hadden geïnvesteerd, zou de impact van de storm waarschijnlijk veel groter geweest zijn”, meldt Delores Knipp, een ruimtefysicus aan de Universiteit van Colorado Boulder en de hoofdauteur van het onderzoek in een statement. “Hieruit kunnen we leren hoe belangrijk het is om goed voorbereid te zijn.”
Zonnestorm
De storm ontstond een paar dagen eerder, op 18 mei 1967. Onderzoekers zagen toen dat er een grote groep zonnevlekken met sterke magnetische velden samenklonterden op één deel van de zon. Zonnevlekken zijn relatief donkere en koele plekken op het oppervlak van de Zon. Daar vandaan komen zonnevlammen gepaard met een flinke gloed. Wanneer die de aarde bereiken kunnen ze van invloed zijn op de werking van radiotransmissie en satellietcommunicatie, schrijft Space.com.
Op 23 mei 1967 kwam er zo’n grote vlam van de zon, dat hij met het blote oog waar te nemen was. Er kwamen radiogolven vanaf die nog nooit eerder waargenomen waren, vertellen de onderzoekers. Diezelfde dag werkten de vroege waarschuwingssystemen voor een luchtaanval op het noordelijk halfrond niet meer. In zowel Alaska, Groenland en het Verenigd Koninkrijk was er gelijktijdig een storing.
Gevaarlijke situatie
De Amerikaanse luchtmacht ging er daardoor meteen vanuit dat de Sovjet-Unie verantwoordelijk was. Het verstoren van de communicatie is een oorlogsdaad, dus ze zetten zich schrap voor een aanval richting het Oosten. Vliegtuigen met nucleaire lading werden klaargemaakt voor lancering. “Dit was een ernstige situatie”, schrijft Knipp. “Maar hier veranderde het verhaal. Dingen konden verschrikkelijk mis gaan, maar toen gebeurde er iets prijzenswaardig goed.” De vliegtuigen die klaargemaakt waren stegen niet op.
De Amerikanen kwamen er samen met de Canadezen achter dat het niet de Sovjets waren die achter de storing zaten. Er kwamen geen raketten hun kant op. Het Amerikaanse leger kreeg op tijd de informatie door dat de oorzaak bij de zon lag, en niet bij het Rode Leger. Deze boodschap werd minuten voor de luchtvaartuigen op zouden stijgen overgebracht. Als ze minuten later waren geweest was het vermoedelijk te laat, omdat de zonnestorm nog steeds voor communicatiestoringen zorgde.
“Vaak is het zo dat er een rampzalige gebeurtenis plaatsvindt en we dan pas zeggen dat we daar iets aan moeten doen”, schrijft Morris Cohen, een ingenieur en radiowetenschapper aan het Georgia Institute of Technology, in dezelfde toelichting als Knipp. “Maar in dit geval was er precies voldoende voorbereiding om een rampzalig gebeurtenis te voorkomen.”