Corien Prins (WRR): 'Ik ben geen tegenstander van technologie, maar ergens heeft het een grens'

Eén ding moet helder zijn: de discussie over de voor- en nadelen van technologie moet zeker niet zwart-wit gevoerd worden. “Een zwart-witdiscussie is veel te makkelijk”, zegt Corien Prins. “Kijk bijvoorbeeld naar de sleepwetdiscussie De uitdaging is om de balans te vinden tussen veiligheid, die we hoog achten, en privacy, die we ook hoog achten. Het is een wisselwerking. Ik ben geen tegenstander van technologie, maar ergens heeft het een grens.”

Corien PrinsCorien Prins is hoogleraar aan de Tilburg University en sinds april 2017 voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).Prins is sinds 1 april is voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), dat de overheid gevraagd en ongevraagd advies geeft. Van 2008 tot 2013 was Prins al lid van de raad. “De organisatie is sinds dat moment wel wat veranderd. Vroeger werkten we nog drie jaar lang aan een vuistdik rapport. De afgelopen jaren is de WRR flexibeler geworden. Door de opkomst van sociale media is de dynamiek in onze samenleving groter.” Dat betekent dat de WRR ook alert moet kijken naar wat er speelt in de samenleving. De afstand tussen maatschappij en een organisatie als de WRR is kleiner geworden. “Vroeger moest je een brief schrijven. Nu zitten we ook op Twitter. Maar dat wil niet zeggen dat wat op sociale media speelt voor ons leidend is. De WRR blijft een organisatie die zich richt op de langetermijnstrategie voor de regering.”

Prins is inmiddels vijf maanden voorzitter van de WRR. Bij haar aantreden kwam ze met een waarschuwing. De samenleving is kwetsbaar voor potentieel enorme schade, zei ze. De reden voor deze uitspraak? De, zoals ze het noemt, ‘opportunistische omgang met innovatie’.

Ik ben benieuwd waar Prins, naast voorzitter van de WRR ook hoogleraar Recht en Informatisering, op het gebied van opportunistische omgang met innovatie voor vreest. “Dan denk ik gelijk aan het Internet of Things”, is het antwoord. “Ik zie op welke opportunistische wijze bedrijven en overheden gegevens van mensen verzamelen en analyseren. Nog los van privacybezwaren: we bewaren die gegevens veel te lang.”

Houdbaarheidsdatum

“Ik vergelijk het altijd met de supermarkt. Op alle potjes en pakjes staat een houdbaarheidsdatum. In de digitale wereld denken wij vrijwel nooit na over de houdbaarheidsdatum van die gegevens, persoonsgegevens of niet. Uiteindelijk heeft dat enorm veel invloed op de kwaliteit van de gegevens , en de besluiten die we op basis van die gegevens nemen.”

In een wereld waar bedrijven en overheden de ‘big data’-boot niet willen missen, worden zoveel mogelijk gegevens verzameld en datasets van gegevens aan elkaar gekoppeld. “Als een deel van die gezamenlijke gegevens is verouderd, heeft dat consequenties”, zegt Prins. “Het is opportunistisch, omdat we gewoon weten dat die gegevens op een gegeven moment verouderd zijn.”

Daarnaast vindt Prins dat er momenteel nog te weinig aandacht is voor de beveiliging van systemen. “We sluiten van alles aan op het internet, terwijl we met enige regelmaat geconfronteerd worden met een hack of DDoS-aanval”, zegt ze. “Ik betwijfel of we dat met zijn allen voldoende hebben doordacht. Zeker nu we systemen meer en meer met elkaar verbinden.”

Vooraf nadenken

“Technologie raakt steeds meer verweven met onze fysieke samenleving. Het is niet zo zwart-wit als online en offline. Ik ben geen voorstander van een minister van Technologie, omdat je technologie daarmee apart zet. Maar op het besef van deze allesomvattende ontwikkeling van digitalisering moet op politiek niveau echt nog een slag geslagen worden. We hebben onvoldoende aandacht voor mocht het mis gaan.”

De aandacht gaat volgens Prins te veel uit naar de kansen die technologie biedt, zonder daarbij goed na te denken over de risico’s. Daar moeten we goed over nadenken, zegt Prins.”“Zijn we veerkrachtig genoeg om, op het moment dat het misgaat, te schakelen? En wie gaat de schade betalen?”

“Zijn er voldoende verzekeringen afgesloten?” Een verzekering is immers niet alleen een middel om de schade te verhalen, maar ook om risico’s te beperken. “Als je een verzekering voor inbraak afsluit, verwacht de verzekeraar dat jij je deur op slot doet. Omdat een verzekeraar bepaalde voorwaarden stelt, is een verzekering een instrument om aan kwaliteitsbeleid te doen. Je bent dus niet achteraf, maar vooraf bezig met potentiële risico’s.”

Vergeten onderwerpen

De afgelopen jaren behandelde de WRR regelmatig het onderwerp digitalisering, onder andere over ‘de digitale overheid’ en big data. “Ik schat dat digitalisering onder mijn voorzitterschap wel op de agenda blijft”, zegt Prins. Vandaag spreekt ze op NRC Live over het onderwerp. “Op het podium wil ik het graag hebben over de vergeten thema’s op dit gebied. We hebben het nog weinig gehad okunver de autonome dimensie van technologie: zelflerende systemen.”

“We geven het heft uit handen. Daar moeten we goed over nadenken. Voor welke toepassingen doen we dat wel, voor welke niet? Wie is er verantwoordelijk? Kan de overheid over 20 jaar nog verantwoording afleggen als een zelflerend algoritme een beslissing heeft genomen? Hier hoor ik nog niemand over discussiëren. Iedereen heeft het over privacy, en dat is ook terecht. Maar er is zoveel meer.”

Numrush is als mediapartner verbonden aan deze editie van NRC Live.