Alp Toker: "We moeten nu ingrijpen en mensen soevereiniteit geven over hun eigen data"

“Ik zie mijzelf niet als een nationale activist,” vertelt hij, “Ik zag in 2015 in Ankara wat voor impact het blokkeren van sociale media als vorm van censuur had op slachtoffers, en ik realiseerde mij dat ik daar wat aan kon doen: verandering creëren middels technologie.”

Alp Toker is oprichter van Turkey Blocks en voorstander van internetvrijheid. Met zijn organisatie trekt hij dagelijks ten strijde om het volk te informeren in het geval van online censuur. Na de genoemde bombardementen in Ankara (hoofdstad van Turkije) en het verbod op sociale media, zijn alle ogen gericht op Turkije. De mislukte staatsgreep in juli 2016 en de duizenden arrestaties als gevolg hiervan werpen nog meer vragen op. Erdogan’s aanpak en toepassing van online censuur lijken steeds meer in tegenstrijd met de democratische waarden en universele mensenrechten.

Tijdens het Border Sessions festival spreekt Toker over online mensenrechten in zijn land, maar laat hij zich niet uit over de impact van de technologie. Hij maakt speciaal voor Numrush tijd vrij zodat wij hem aan de tand kunnen voelen over zijn werk.

Raspberry Pi als redding

Turkey Blocks is een onpartijdige en onafhankelijke organisatie die vecht voor de vrijheid van meningsuiting en geestesvrijheid in Turkije. Stel je voor, er is een demonstratie op straat en de mensen worden gewelddadig. Jij wil het nieuws delen en zoekt naar hulp maar alle sociale media lijken eruit te liggen. Hoe moeten mensen erachter komen wat er aan de hand is? In de aanloop naar zo’n gebeurtenis zet de organisatie Turkey Blocks een tijdelijk netwerk op met een Raspberry Pi. Hiermee kunnen zij de mensen informeren over wat er op dat moment plaatsvindt.

Confirmed: All editions of the #Wikipedia online encyclopedia blocked in #Turkey as of 8:00AM local timehttps://t.co/ybFolRmsOs pic.twitter.com/hI9tn4bHe5

— Turkey Blocks (@TurkeyBlocks) April 29, 2017

Turkey Blocks is niet politiek gedreven, en zorgt er daarom ook voor dat mensen het weten als er geen sprake is van censuur. De organisatie speelt hierdoor een rol in digitale transparantie. “Het internet is heel belangrijk, omdat het iets is waar wij op kunnen samenkomen,” vertelt Toker. Het is voor zowel de overheid in Turkije als voor het volk van belang dat het internet blijft functioneren.

Online censuur is een belangrijk en steeds vaker voorkomend probleem. Niet alleen in Turkije, maar ook in landen als de Rusland en India, en zelfs in de Verenigde Staten. Het is daarom essentieel om eens goed te kijken naar de rol die sociale media spelen in het beschermen van onze rechten, en hoe het internet als wapen tegen deze bescherming wordt ingezet.

Vechten voor online rechten

“Als een land de vrijheid van meningsuiting en het recht toegang te hebben tot informatie inperkt, laat het de terroristen [en de overheden] winnen.” Alp Toker geeft aan dat internetcensuur niet de vrijheden van de burger bewaakt. “We kunnen leren van landen als China en Iran, maar ook van Turkije. Dezelfde technieken worden nu ingezet in de Verenigde Staten en Europa.” Hiermee verwijst Toker naar recente acties van Trump, zoals het blokkeren van criticasters op Twitter. Volgens Twitter ondermijnt dit de vrijheid van meningsuiting. Trump stelde ook voor dat Nederlandse reizigers naar de VS voortaan hun wachtwoorden van sociale media vrijgeven. Dit alles met als doel cyberterrorisme te bestrijden.

In reactie op de recente incidenten in Amerika waarschuwt Toker dat wij op tijd moeten handelen: “De verliezers zijn soms de mensen die het zich op dat moment niet realiseren. De gewone mensen, de media, de ICT’ers: mensen die nu geen sterke mening hebben over de situatie zijn vaak de eersten die hun stem verliezen.” Met recente cyberaanvallen wordt duidelijk dat onze levens heel kwetsbaar zijn geworden.

“Het [internet] kan ook de fysieke wereld beïnvloeden: van apparatuur van verlichting tot levensondersteunende systemen die uitvallen, dit zijn dingen die een directe impact op ons hebben.” Toker vertelt dat het de taak is van organisaties als het zijne om media, journalisten en activisten veilig te stellen. Er wordt steeds meer gehackt, vertelt hij. Hacking is niet een ethische manier om doelen te bereiken, aldus Toker: “Wij proberen ons doel te bereiken met open-sourced data die met toestemming worden verzameld. Als je een goede daad probeert te verrichten, moet je dit op een waardige manier bereiken.”

Samenwerken met tech-giganten

Volgens Toker is het een historische fout geweest om grote tech-bedrijven de verantwoordelijkheid te geven over al onze data. Door dit te doen houden we onze data in de handen van mensen die ze eigenlijk niet nodig hebben. “Zodra de data op hun servers staan, kunnen ze misbruikt worden of verloren raken en dat is niet duurzaam.” Een oplossing hiervoor is niet zomaar gevonden.

Cyberaanvallen lijken niet de enige bedreiging te vormen voor onze mensenrechten, ook sociale media brengen privacy en vrijheid van meningsuiting in gevaar. Facebook maakt bijvoorbeeld onderscheid tussen discriminerende berichten over bepaalde bevolkingsgroepen. Dit geeft de indruk dat zich ook op sociale media een vorm van censuur voordoet, zonder dat wij dat direct door hebben.

Alp Toker zegt dat we ons niet moeten verzetten tegen de tech-giganten, maar juist samen moeten werken: “Zij beheersen de data en de bedrading.” Hij adviseert dat elke gemeenschap de bedrijven moet steunen om onze vrijheden te waarborgen. Turkey Blocks doet dit bijvoorbeeld door economische modellen van 200 landen te ontwikkelen. Tech-giganten verliezen een grote inkomstenbron als zich een vorm van internetcensuur voordoet, “Dit is een manier waarop wij met bedrijven kunnen samenwerken die geld verliezen en geen toegang tot hun content hebben.”

Hoe ziet de toekomst eruit?

De bekende filter bubble – dat algoritmen bepalen welke informatie jij ziet – lijkt een blijvend probleem te vormen. “Het probleem is dat de meeste moderne AI-technieken niet transparent zijn omdat ze hun beslissingen baseren op zogenoemde big data. Ik denk dat het belangrijk is om de bedrijven niet zozeer te vertrouwen, maar samen te werken om invloed uit te oefenen op de algoritmes. Zo kunnen wij ervoor zorgen dat algoritmes verantwoordelijk handelen en eerlijk naar alle gemeenschappen zijn.”

Alp Toker vertelt dat de data-wetenschap en algoritmen voor zowel het goede als het slechte kunnen worden ingezet. Technologieën kunnen echter vooral als middel worden ingezet om gemeenschapsgevoel te versterken. De onderdrukten profiteren van deze diensten om hun boodschap naar buiten te brengen. “We moeten niet de beste technologieën inzetten om problemen te creëren maar om deze op te lossen. Als we dit doen, hebben we elke reden om te geloven dat ons een mooie toekomst staat te wachten,” vertelt Toker, “We moeten nu ingrijpen door sociale netwerken te decentraliseren en mensen soevereiniteit over hun eigen data te geven.” We moeten nu ingrijpen door sociale netwerken te decentraliseren en mensen soevereiniteit over hun eigen data te geven. - Alp Toker Deel deze quote

Maar hoe geef je mensen meer macht over hun eigen data? Twee onderzoekers van het Rathenau Instituut stellen voor dat er nieuwe online mensenrechten moeten komen: Het recht niet gemeten, geanalyseerd of beïnvloed te worden en het recht op betekenisvol menselijk contact.

Technologie als drijfveer

De Turkey Blocks oprichter kan zich niet zo goed vinden in nieuwe mensenrechten. “Bestaande rechten zijn al erg sterk en vooruitstrevend. Ze dekken veel van onze behoeften in het digitale tijdperk. Het is ons falen ze verkeerd te interpreteren en dat is wat ons tegenwerkt.” Toker verdedigt de huidige mensenrechten. Het is beter om de regels universeel en simpel te houden, vertelt hij, en niet te veel van onze huidige technologie te integreren: “Morgen kampt de wereld weer met nieuwe problemen.”

Een initiatief als dat van het Rathenau Instituut zet mensen wel aan het denken, betoogt Toker. “Article 19 wil ook een universele verklaring van digitale rechten opzetten. Ik vind dit intrigerend en het zet mensen aan het denken. Het zou echter zorgwekkend zijn als dit als wet wordt gezien omdat dit ook een terugwerkende kracht kan hebben.”

De voorstander van het digitale tijdperk en mensenrechten eindigt het gesprek op een positieve noot. “Kunnen wij data-wetenschap inzetten om oorlog en conflict op te lossen? Kunnen wij geweld de-escaleren door de informatiestroom te begrijpen? Ik geloof het wel. Het belangrijkste is dat mensen passie hebben voor hun doel, verstand hebben van de technologie, en onpartijdig zijn.”