Onderzoeker Roel Vertegaal: ‘Het is een debiel idee om bedrijven te laten innoveren’

Nog iets verder, en ik ben bang dat ik deze spiksplinternieuwe smartphone in twee stukken breek. Of dat er een barst in het scherm verschijnt. “Dat zal niet gebeuren”, verzekert de eigenaar van het apparaat me. Iets minder verontrust buig – jazeker, buig – ik het apparaat nog iets verder. Ondertussen spant het elastiek zich. Ik laat los. Een rode vogel schiet richting een groen varkentje en belandt bedroefd slecht voor het beestje op de grond. Mis. Ik ben nooit echt goed geweest in Angry Birds.

Roel VertegaalRoel Vertegaal is directeur bij het Human Media Laboratory van de Queen’s University in Canada. De ReFlex is voortgekomen uit de gedachte van een 'Organic User Interface', waarin de computer elke gewenste vorm kan hebben. Zelfs die van een colablikje.Ik geef de buigbare smartphone terug aan Roel Vertegaal. Het apparaat, de ReFlex, is door hem meegenomen uit Canada. De telefoon is ontworpen door het Human Media Lab van de Queen’s University, waar Vertegaal de leiding heeft. Eerder kwamen uit het lab al een interface om computerschermen op voorwerpen te projecteren, zoals op een colablikje van schuimplastic. De huidige generatie smartphones is, letterlijk en figuurlijk, maar een plat apparaat, vindt Vertegaal. Ja, het ding speelt een grote rol in ons dagelijks leven, maar het is ook beperkt in zijn functioneren. Een buigbare smartphone, zitten we daar op te wachten? Lekker licht is het ding wel. Het scherm van de ReFlex is slechts een halve millimeter dik. Aan de achterkant is het apparaat aan elkaar geplakt met tape, waaronder nog draden te zien zijn. Aan weerszijden van het scherm zitten rubberen houders voor de grip.

De echte uitvinders zitten in de labs, niet op televisie. - Roel Vertegaal Deel deze quoteHoewel de ReFlex in deze staat verre van klaar is voor de verkoop, verwacht Vertegaal dat we binnen een aantal jaar allemaal een buigbaar scherm in onze smartphone hebben. Maar niet alleen voor telefoons is de ontwikkeling interessant, vertelt hij. “Met deze technologie wordt het beeldscherm een wallpaper”, zegt hij. “Dat is heel interessant voor bijvoorbeeld marketing of interieurontwerp.” Hij wijst op een pilaar die naast de bar van het café waar we elkaar spreken (in de weg) staat. “Door zo’n scherm om die pilaar te wikkelen, kan je die pilaar laten opgaan in de muur erachter”, zegt hij. Of je plaatst er een advertentie. Of je maakt het scherm interactief, zodat je daar je drankjes kunt bestellen.

Innovatie bij bedrijven

De ReFlex is het resultaat van meer dan tien jaar onderzoek naar beeldschermtechnologie. “Goede ideeën lopen natuurlijk altijd achter op de technologie”, zegt Vertegaal. “Innovatie is een lang proces. Toen we meer dan tien jaar geleden begonnen, wisten we al precies wat we ermee konden. Maar hoe? Daar hebben we al die tijd naar gezocht. Het kost tijd, dus geld, en levert niet direct iets op.”

“Daarom is het een debiel idee om bedrijven te laten innoveren”, zegt Vertegaal. “Neem bijvoorbeeld FaceSwap. Wat heb je eraan? Het is een ‘innovatie’ die puur is gericht om op korte termijn veel geld op te laten leveren. Bedrijven zijn veel te veel gericht om op korte termijn het winstbejag na te streven. De echte uitvinders zitten in de labs, niet op televisie. Pas daarna gaan bedrijven ermee aan de haal en wordt de innovatie bekend bij het grote publiek.

Of hij het die bedrijven kwalijk neemt? Nee. Maar het is volgens hem wel een bezwaar dat bedrijven met de eer strijken. “Steve Jobs is daar het perfecte voorbeeld van. Hij presenteerde de iPad als zijn geniale ontwerp, maar het werd in 1972 al tot in detail omschreven.”

Hardware centraal

Terug naar de hamvraag. Er zijn genoeg toepassingen te bedenken voor zo’n buigbaar scherm als wallpaper. En voor je smartphone is het ook leuk om Angry Birds spelen door hem te buigen, maar wat is hier nou echt het praktisch nut van? Het antwoord van Vertegaal ligt in de grondslag van design. Je moet het in een breder kader zien, maakt hij duidelijk. “Er is iets verloren gegaan in een digitale wereld”, zegt hij. “Je wilt het gemak hebben om fysieke handelingen uit te voeren.”

“Simpel voorbeeld. Waarom is het papierloze kantoor er nooit van gekomen? Omdat papier gewoon veel te goed is. Als ik jou een document wil geven, dan pak ik dat vast, reik ik het aan en jij pakt het aan. Een simpelere handeling bestaat bijna niet.” Wat ook een nieuwe trend lijkt te zijn: de smartphone centraal stellen op kantoor. Belachelijk, vindt Vertegaal. “Op een smartphone kun je geen kantoorwerk doen. Het is al brak om slechts een e-mailtje te versturen.”

En toch gaat deze gedachte andersom ook op: digitale apparaten kunnen dingen die bij papier niet mogelijk zijn. Wat is dan het uiteindelijke streven? Vertegaal: “We willen de beste eigenschappen van de analoge en digitale wereld combineren.” Uit die gedachte ontwikkelde het Human Media Lab bijvoorbeeld ook de PaperTab: interactieve schermen die met elkaar kunnen werken door fysieke handelingen uit te voeren.

“Meer hardware zorgt voor een minder cognitieve belasting”, zegt Vertegaal. Door de verschillende schermen, die ieder hun eigen functie hebben, wordt het volgens hem makkelijker om het product te gebruiken, omdat je minder hoeft na te denken. Je hebt immers verschillende schermen: één voor het toetsenbord, één om de foto door te geven en één om de mail te versturen.

We willen het beste van de analoge en digitale wereld combineren. - Roel Vertegaal Deel deze quoteEn dat keert ook terug in de ReFlex, zegt Vertegaal. “Het is de verbinding van industrieel ontwerp en design. De hardware staat voorop”, zegt hij. “Het apparaat moet het proces ondersteunen, niet andersom.” De smartphone zelf moet mij dus de mogelijkheid bieden dat ik varkentjes ondersteboven kan knallen met vogels. Eén ding wordt zonder meer duidelijk: Vertegaal staat voor hardware als basis.

Desondanks moet hij niets hebben van modulaire telefoons en producten die je zelf in elkaar kunt zetten. “Ik vind het een overtreding van de regels van design”, zegt hij. “Want je staat aanpassingen aan je eigen ontwerp toe. Als fabrikant geef je toe dat wat je aflevert niet goed genoeg is. Wat dat betreft ben ik wel een fan van finaal ontwikkelde producten, zoals van Apple. Maar misschien ben ik wel wat te conservatief.”

Voor Vertegaal is het project rondom de ReFlex en buigbare smartphoneschermen nu afgerond. “Bedrijven mogen het nu gaan oppikken”, zegt hij. “En die zijn zeer geïnteresseerd.” Ondertussen gaat hij verder met het volgende project van jaren: hologrammen. Zonder bril.