Jip Samhoud over cinematic virtual reality: 'Betrek de kijker in je verhaal'

Wie het heeft over virtual reality komt al gauw terecht bij de HTC Vive en de Oculus Rift: brillen die vooral gericht zijn op virtual reality-gaming. Desondanks zal de eerste aanraking met virtual reality voor veel mensen met een Google Cardboard of Samsung Gear VR zijn: brillen waarmee je met je telefoon een filmische virtual reality-ervaring kunt beleven.

Jip SamhoudJip Samhoud is oprichter van &samhoud media en de regisseur van de eerste Europese fictiefilm in virtual reality, In Your Face.Na meerde pop-upvarianten heeft The VR Cinema nu een permanente vestiging in Amsterdam. De opening smaakt naar meer: Berlijn, Londen, Parijs moeten de volgende steden met een VR Cinema worden. Met een ticket mag je een half uur naar binnen om verschillende korte VR-films bekijken. De traditionele rij van bioscoopstoelen is vervangen door een open ruimte met stoelen waarin je 360 graden rond kunt draaien. In Amsterdam gaat vandaag de eerste fictiefilm in virtual reality van Europese bodem in première: In Your Face. Ik sprak met Jip Samhoud, oprichter van het bedrijf achter The VR Cinema, over filmische – of cinematic – virtual reality.

De doorbraak van VR

We bevinden ons nog steeds een beetje in de kip-ei-verhouding, vindt ook Samhoud. De strekking: mensen kopen pas een virtual reality-bril als er genoeg goede content is, maar zolang er nog niet genoeg afzetmarkt is (het aantal mensen met een bril), is het maken van dit soort content nog niet heel aantrekkelijk.

“Het wordt voor makers wel steeds makkelijker en goedkoper om content te maken”, zegt Samhoud. “Ik denk dat goede content en de adoptie van virtual reality bij het grote publiek hand in hand met elkaar gaat. Steeds meer bedrijven durven er inmiddels in te investeren. Commercieel is er natuurlijk een hele grote markt, want ik geloof dat goede marketing is gelinkt aan een goed verhaal.”

“Op beurzen staan lange rijen van mensen die zich even willen laten onderdompelen in virtual reality. Dat is even leuk, maar vervolgens staat er wel een lange rij mensen in je nek te hijgen”, zegt Samhoud. Een grote belangstelling dus, maar vaak gecombineerd met een heel korte ervaring. En dus startte het bedrijf met de productie van zijn eigen film. Het resultaat: In Your Face, een fictiefilm over een stel dat overweegt een vluchteling in huis te nemen. Schrijver Ronald Giphart schreef uiteindelijk het script en Samhoud is de regisseur.

“Het belangrijkste bij filmische virtual reality is de vraag welke rol de kijker speelt in het verhaal”, meent Samhoud. “Er wordt op dit moment heel veel geëxperimenteerd. Slechte virtual reality is in mijn ogen VR waarin de kijker niet erkend wordt: waar je als kijker alleen een toeschouwer bent.” Daar ligt volgens hem dus ook de kracht van het medium. “Je kijkt niet naar de film, je bent er bij. Daarom moet het in filmische virtual reality ook op de een of andere manier logisch zijn dat jij op die plek bent.”

In In Your Face begint de kijker als toeschouwer. Aan het eind kijken de acteurs je recht aan en stellen een vraag. “Dat zorgt voor een soort ongemakkelijkheid”, zegt Samhoud. “Maar daardoor ben je als kijker wel part of the story.”

Cinematic virtual reality maken

De veelgemaakte vergelijking dat acteren voor virtual reality meer op theater lijkt dan film, gaat volgens Samhoud ook op. De ruimte speelt een belangrijke rol, en omdat je niet zomaar in een shot kan knippen, moeten de acteurs blijven doorspelen. “Dat is voor hen ook een hele uitdaging”, vertelt Samhoud. “In een normale film poets je alles weg, maar in virtual reality moet het in één klap goed gaan. Anders moet je weer helemaal opnieuw beginnen. Dat vraagt ook om een andere houding van de acteurs: als je tegenstander aan het praten is, kun je als acteur niet even rust nemen.”

Voor de makers betekent filmen in VR natuurlijk ook dat alle licht- en geluidsapparatuur en zijzelf niet zichtbaar aanwezig kunnen zijn op de set. “Het is ook een gok of alles goed gaat”, zegt Samhoud. “Met de camera waar wij mee werkten was het niet mogelijk om de beelden direct terug te zien.”

Les één voor het maken van een film in virtual reality: ga als regisseur zitten op de plek waar de camera staat. De volgende vraag is hoe je de kijker het best kunt sturen. Dat kan met 3D-geluid, maar de acteurs moeten ook reageren op wat er gebeurt. “De kijker mag geen belangrijke dingen missen”, zegt Samhoud. “Goede virtual reality in mijn ogen een verhaal dat je in één keer goed kan volgen.”

Dat betekent niet dat het volgens hem bij die ene keer moet blijven. “Maar het moet wel een verrijking zijn als je het nogmaals te zien krijgt: je moet nieuwe dingen kunnen ontdekken. In In Your Face maakt schrijver Giphart bijvoorbeeld een cameo: in een scene kijkt hij vanaf een balkon mee.

Ondertussen wordt er al veel geëxperimenteerd met storytelling in virtual reality. Hoewel niemand het medium al helemaal onder controle heeft, kan Samhoud wel een aantal regels formuleren. Absolute no go: de camera bewegen. Dat zorgt er namelijk er namelijk voor de kijker ziek wordt. Andere regels waar makers van filmische VR-content rekening mee moeten houden, zijn volgens Samhoud:

• Begin dus niet gelijk met een dialoog of actie. Geef de kijker de ruimte om zich te oriënteren.
• Het werkt niet om traditionele video of film vertalen naar VR. CNN zond vorig jaar een verkiezingsdebat uit in virtual reality. Dat heeft volgens Samhoud geen toegevoegde waarde.
• De grootste doodzonde volgens Samhoud: de kijker niet in het verhaal betrekken.
• Het 3D-element is volgens Samhoud belangrijk. Je moet dus een stereoscopisch beeld hebben, waardoor de kijker het gevoel van diepte krijgt.

De potentie van filmische virtual reality

De opening van een permanente VR Cinema en de plannen om ook internationaal te gaan, zeggen al genoeg over de potentie die het medium volgens Samhoud heeft. “De kansen zijn legio: voor marketing, documentaires, trainingen, nieuws…”, somt hij op. “Alles waar je een verhaal voor wil vertellen is extreem geschikt. Voor fictie denk ik dat elk genre wel potentie heeft. Zelfs een romantische verhaal zou in VR verteld kunnen worden. Horror is wel heel heftig. Maar ook voor non-fictie”, denkt Samhoud.

“Voor de journalistiek zijn de mogelijkheden om aangrijpende verhalen te vertellen enorm. Sport in virtual reality moet nog wel uitgevonden worden. Daar wordt nog veel naar gekeken. Zelf hebben we nog niet gekraakt hoe het moet zijn. Ik denk dat augmented reality daar misschien meer geschikt voor is.”

In de stelling dat 2016 het jaar van virtual reality is, zoals vaak wordt beweerd, is Samhoud nog wat terughoudend. “Je ziet wel dat er dit jaar hele grote stappen worden gemaakt. Ik denk dat de grote massa in 2017 wordt bereikt en dat virtual reality in 2018 al een normaal begrip is. De devices komen er steeds meer aan. Wij blijven in ieder geval gave content maken.”

Heeft The VR Cinema nog wel bestaansrecht als iedereen een VR-bril in huis heeft? Jazeker, meent Samhoud. Net als bij traditionele bioscopen zullen de gasten volgens hem voor de beleving gaan: het is een avondje uit. “Daarnaast willen we telkens de nieuwste technologie in huis hebben. En tot slot willen we afspraken maken met de makers van VR om exclusieve content aan te gaan bieden.”

In Your Face gaat vandaag, 10 maart, in première bij The VR Cinema in Amsterdam.