Hoe ziet de bank van de toekomst eruit?

Eind november kreeg Nederland er een nieuwe bank bij: Bunq. Bunq heeft geen fysiek kantoorwaar je langs kunt gaan en geen eigen pinautomaten; er is zelfs geen site om te internetbankieren. Bunq is slechts een app die je kunt downloaden, waarmee je automatisch je eigen Bunq-rekening opent. Wat doet Bunq anders dan de andere banken en wat betekent dit voor de toekomst?

Naast je eigen rekening kun je een bankpas aanvragen voor 9 euro en kun je verschillende rekeningen aanmaken, waar je bijvoorbeeld met meerdere mensen bij kan. Via de app kun je daarnaast instellen van welke rekening er betaald moet worden met jouw pas.

Het belangrijkste is misschien wel dat er geen abonnementskosten aan verbonden zijn. Zo betaal je niks voor je Bunq-account, niks voor je Bunq-rekening en betaal je niks voor het uitvoeren en ontvangen van betalingen en betalingsverzoeken.

Waar je wel voor betaalt zijn pinbetalingen en geldopname. Zo betaal je binnen het eurogebied 4 cent per pinbetaling en 8 cent voor een geldopname. Je kunt je afvragen wat dan goedkoper is: 4 keer geld pinnen per maand + een aantal keer je boodschappen pinnen of een abonnement bij bijvoorbeeld de Rabobank voor 2,30 euro per maand.

Bunq presenteerde zichzelf op het perfecte moment, vlak nadat Rabobank zijn app een dramatische update gaf en mensen in twijfel bracht om over te stappen naar een ander bank. Eerder liet NOS al weten dat zo’n 40 procent van de mensen twijfelde om een nieuwe bank te zoeken nadat er bekend werd gemaakt dat de top van ING en ABN Amro een flinke salarisverhoging zou krijgen.

Overstappen van bank

Toch stapt volgens het artikel slechts 0,4 procent van de rekeninghouders jaarlijks over naar een nieuwe bank. Eén van de redenen is vaak het ingewikkelde proces dat doorlopen moet worden als je wilt overstappen naar een bank. Je kunt bijvoorbeeld je rekeningnummer niet meenemen. Maar waarom wil je eigenlijk overstappen naar een nieuwe bank?

Banken spelen een enorme rol in het economisch verkeer en lenen simpelweg het geld dat jij op je spaarrekening zet, uit aan ondernemingen en mensen. Banken verdienen geld met jouw geld. Dit proces is al jarenlang hetzelfde en is nooit op te schop gegaan. De financiële sector wordt dan ook vaak de meest traditionele en conservatieve sector genoemd. Toch lijkt het erop dat de economische crisis, tezamen met zaken als crowdfunding, bitcoins, blockchains en robotisering, een balletje heeft laten rollen en misschien wel gaat resulteren in een gigantische verandering in bankenland.

Zoals Rutger Bregman in zijn nationale actie ‘Ik stap deze week over van bank. Doe je mee?’ al aangaf: geen enkele bank is perfect. Voor iedereen is er een bank die persoonlijk beter aansluit op zijn of haar behoeften. Volgens Bregman is het belangrijkste echter dat mensen laten zien dat ze het niet eens zijn met de gigantische bonussen die banklieden verdienen en dat diezelfde banken als waar zij werken daarna weer overeind moeten worden gehouden met ons belastinggeld.

Eén van de eerste signalen naar de banken was de opkomst van crowdfunding-platformen. Nadat de economische crisis de kop opstak werd het voor ondernemingen steeds moeilijker om bijvoorbeeld een startkapitaal van de bank te krijgen. Er werd daarom creatief nagedacht over hoe er op dit probleem kon worden ingespeeld en daaruit ontstonden crowdfunding-platformen als IndieGoGo en Kickstarter. Hiermee is gelijk goed te testen hoe een concept aanslaat bij het publiek en of er animo voor is. Banken blijken absoluut niet noodzakelijk te zijn voor het uitdelen van investeringen, zoals dat vroeger wel het geval was.

Bitcoins

Niet veel later was daar in één keer de opkomst van de bitcoin. Bitcoin is een virtuele munteenheid, een zogenaamde cryptocurrency, die vaak gewaardeerd wordt aan de hand van andere munteenheden. Bitcoins worden daarom bijvoorbeeld uitgedrukt in Amerikaanse dollars en kun je gebruiken als online betaalmiddel.

Een bitcoin bestaat uit duizenden verschillende stukjes die allemaal te herkennen zijn aan een unieke code. Het verschil met banken is dat je door middel van een private key kunt bewijzen dat jij de eigenaar van dat stukje geld bent.

Bij een bank is jouw geld gekoppeld aan je identiteit en kun je, wanneer iemand jouw pinpas of pincode steelt, de pas blokkeren aan de hand van je identiteit. Als iemand jouw private key steelt, is er niemand die daar iets aan kan doen. De  bitcoin is dan simpelweg van degene die jouw private key heeft gestolen. We schreven hier al eerder een heel artikel over.

De bitcoin werd dan ook al snel als vervanger voor ons traditionele geld genoemd omdat er bijvoorbeeld geen banken bij betrokken te zijn. Helemaal onafhankelijk is de munt echter niet. De oprichter en bedenker van de bitcoin, iemand of een groep mensen met de schuilnaam Satoshi Nakamoto, beschikt namelijk over een groot aantal bitcoins. Dit betekent dat er als nog een gigantische kloof ontstaat tussen mensen die bitcoins op tijd hebben gekocht en mensen die op het laatste moment instappen.

Mede met het feit dat de waarde van de bitcoin gigantisch kan schommelen, lijkt dit misschien toch geen fantastische vervanger voor ons traditionele geld te zijn. Als er veel vraag naar de bitcoin is dan zal de prijs stijgen en andersom dalen. Uiteindelijk ligt de macht alsnog bij grote cooperaties en rijke individuen, zoals Satoshi Nakamoto.

Blockchains

De bitcoin lijkt dus weinig te veranderen aan de huidige ongelijkheid en is naast een nieuw en anoniem online betalingssysteem maar weinig vernieuwend. Toch is de bitcoin niet helemaal zinloos. Het systeem achter de bitcoin, blockchains, lijkt wel gigantisch veel mogelijkheden te bieden.

De blockchain is een groot administratieboek waarin elke transactie wordt bijgehouden. Dit administratieboek wordt niet bijgehouden door de overheid of bijvoorbeeld banken, maar door een netwerk van computers. Dit is dan ook het mooie aan de blockchain: iedereen is in staat om alle transacties bij te houden en je kan ook zelf onderdeel van het netwerk worden door simpelweg deze software te installeren.

Daarnaast is de blockchain behoorlijk interessant als je kijkt naar de mogelijkheid om het blockchain-systeem zelf invulling te geven. Zo kun je de eenheid die je in een blockchain gebruikt zelf vaststellen en zelfs programmeren. Op die manier kan de waarde waarmee gehandeld wordt binnen een blockchain veranderen van euro’s tot dollars en van aandelen in een bedrijf tot huizen.

De toekomst van de bank

De toekomst van de fysieke bank is dan ook vrij onzeker. Dat er veel banen verloren gaan door de robotisering lijkt vrijwel zeker. Dit komt doordat het werk van bankiers, maar ook verzekeraars, notarissen en administratiemedewerkers, grotendeels te automatiseren valt met de technologie die zich steeds verder ontwikkelt.

Marjan van de Plas, manager bij het innovation center van ABN AMRO, stelde tijdens hun Startup Friday dan ook een terechte vraag aan haar publiek: “Wie van jullie is werkzaam voor ABN AMRO of voor één van haar dochters? En wie van jullie heeft een goede uitstekende kennis of werkt met blockchain, bitcoin of een andere technologie op dat gebied?” Ze doelt hiermee op de verwachting dat kennis van technologie, als in programmeren en ontwikkelen, steeds belangrijker wordt in de bankindustrie.

De robotisering en automatisering lijken echter niet de enige reden te zijn dat misschien wel de meest traditionele en conservatieve sector van het land gigantische veranderingen te wachten staat. Joris Luyendijk beschreef in zijn boek ‘Dit kan niet waar zijn’ hoe bizar het er aan toe kan gaan in de bankenwereld. Volgens Luyendijk is de financiële sector “een tijdbom in het hart van onze samenleving”.

Luyendijk beschrijft in zijn boek het verschil in reacties op gebeurtenissen van onze huidige samenleving. Hij vergelijkt daarbij de reactie op het Koningslied met het redden van een bank door de overheid: “Heel het land komt in opstand door het nieuwe Koningslied, maar als er miljarden worden uitgegeven om een bank te redden geeft niemand een gil, want dat is te saai en te moeilijk voor ons.”

In zijn boek beschrijft hij hoe de hele samenleving draait op de financiële sector. Wanneer deze ten onder dreigt te gaan, zijn er letterlijk onvoorstelbare gevolgen. Om die onvoorziene chaos te beperken en/of te voorkomen, is de reactie van overheden, bij banken die in de problemen komen, daarom om die banken te redden met belastinggeld.

Toch lijken we ons steeds bewuster te worden van alles wat er om ons heen gebeurt en is de overheid en de bankenwereld geen abracadabra meer voor ons. Dat we banken niet zomaar kunnen laten vallen weten we, maar wat zijn dan de mogelijkheden?

Blockchain, Ripple Trade en Ethereum

Banken en instanties moeten zich gaan specialiseren en verdiepen in de nieuwe structuren die inspelen op de robotisering, automatisering zoals bijvoorbeeld de bitcoins en blockchain-technologie. In november gaf ING al het goede voorbeeld door zich aan te sluiten bij een internationaal initiatief genaamd R3. Aan het project doen onder andere internationale banken als Goldman Sachs, Barclays, JPMorgan, UBS, Deutsche Bank en BNP Paribas mee om de mogelijkheden van het blockchain-systeem te onderzoeken.

De verwachting is dat de meeste banken rustig afwachten tot de technologieën zich verder ontwikkelen en daarna eigen systemen, gebaseerd op die technologieën, gaan maken. Ripple Trade is bijvoorbeeld, net als Bitcoin, een nieuwe digitale munteenheid. De banken kunnen echter geen winst maken door deze eenheden te gebruiken en zullen daarom zelf met een digitale eenheid moeten komen die inspeelt op de behoefte van de consument.

De vraag is of banken op tijd zullen komen met deze nieuwe systemen. Ehtereum is bijvoorbeeld een gemeenschappelijk platform waarop blockchain-apps gemaakt kunnen worden en dat nu al ontwikkeld is. Het is volgens NRC “een eerste opzetje voor een appwinkel voor de blockchain”.

De verwachting is dat meer mensen eigen platformen gaan creëren die gebaseerd zijn op dezelfde blockchain-technologie. Ethereum is zo’n platform, waarbij het uitwisselen van informatie of het vastleggen van afspraken peer-to-peer gebeurt, dus zonder tussenkomst van overheden, notarissen over grote bedrijven.

Hoe denk jij dat banken er over tien jaar uitzien?